Szmaragd, zieleń majowa

Zieleń szmaragdów z trudem można opisać słowami, którym nie brak przecież fantazji i ekspresji, Zieleń ta, pełna dynamiki i jedynej w swoim rodzaju głębi, zawsze wywierała na ludziach niezapomniane wrażenie.Decydującą rolę w kreowaniu tej ekstrawaganckiej zieleni odgrywa tlenek chromu. Szmaragdami są tylko te beryle, w których czynnikiem barwiącym jest chrom i (lub) wanad. Intensywność barwy zależy od zawartości chromu, która może wynosić kilka procent. Towarzyszące często chromowi pierwiastki śladowe, jak żelazo i wanad, powodują powstawanie odcieni żółtych i niebieskawych. Najcenniejszym i najpiękniejszym odcieniem jest ostra, świeża zieleń majowej trawy. Ponadto szmaragd jako jeden z niewielu kamieni szlachetnych, promienieje swoją naturalną zielenią także w ciemności odświętnie rozjaśnionej światłem świec.

Rzadkość występowania ładnie zabarwionych szmaragdów wynika stąd, ze oba pierwiastki, beryl i chrom, prawie nigdy w naturze nie występują obok siebie. Szmaragd mimo twardości 7,5-8, jest mniej odporny na obciążenia mechaniczne niż inne kamienie o tym samym stopniu twardości. Należy zatem obchodzić się z nim szczególnie ostrożnie. Występujące w fazie wzrostu naprężenia wewnętrzne sprzyjają tworzeniu się delikatnych rys, które podczas noszenia kamienia jako ozdoby powodują jego pękanie. Wysokie ceny tych kamieni, idące w parze z ich wyjątkową rzadkością, sprawiają, że częściej niż w przypadku innych minerałów szlifuje się szmaragdy o mniejszym stopniu czystości. Obecność inkluzji jest więc także niepodważalnym dowodem prawdziwości szmaragdów.

Najozdobniejszy z beryli ma takie same właściwości fizyczne jak pozostali członkowie tej rodziny, jednak w zależności od miejsca powstawania różni się znacznie załamaniem światła i gęstością. Zgodnie z tradycją i biegiem wydarzeń szmaragd - jak mogłoby być inaczej w przypadku kamienia o tak wyzywającej barwie - wyrażał zmienne nastroje. W starożytności nazwa szmaragd obejmowała nie tylko te prawdziwe, ale również wszystkie kamienie o zielonym zabarwieniu. Cezar gromadził szmaragdy ze względu na przypisywane im działanie lecznicze. Korona Karola Wielkiego,a także słynna Żelazna Korona Lombardii były wysadzane m.in. szmaragdami. Aż do późnego średniowiecza szmaragdy były wielką rzadkością i miały dużą wartość. Wszystkie pochodziły z dwóch znanych wówczas złóż: kopalni Kleopatry nad Morzem Czerwonym w Wadi Sikait w Egipcie i kopalni nad rzeką Habachtal w Austrii.

Światową sławę zdobyła również Korona Andów, podarowana w 1599 roku przez mieszkańców kolumbijskiego miasta Popayán Świętej Marii Dziewicy Królowej Andów w podzięce za ocalenie od trwającej trzy lata zarazy. Dwudziestu czterech złotników pracowało bez przerwy przez 6 lat, żeby z masywnej bryły złota wykonać delikatnie cyzelowaną i bogato zdobioną koronę. Ten klejnot zdobi 447 szmaragdów o łącznej masie 1524 karatów. Ani tortury ani strach przed śmiercią nie zdołały wydrzeć kapłanom Inków tajemnicy o miejscach pozyskiwania szmaragdów. Tylko przypadek sprawił, że kopalnia Muzo została ponownie odkryta. Znajduje się około 100 km na północny wschód od Bogoty, stolicy Kolumbii. Należy do najwydatniejszych obecnie złóż najwspanialszych szmaragdów.Podczas gdy większość złóż przypisywana jest działalności wulkanów lub ma charakter metamorficzny, to złoża kolumbijskie pod względem geochemicznym należą do zupełnie innego rodzaju. W złożu w Muzo szmaragdy występują w czarnej glinie łupkowej, zawierającej dużo substancji organicznych, pochodzącej z dolnej epoki kredy i liczącej 120 milionów lat.

Eksploatacja metamorficznych skał macierzystych, w których bardzo gęsto rozmieszczone są szmaragdy, niemal wszędzie odbywa się metodą tarasową, Zwarte masy skalne trzeba naruszać z niezwykłą ostrożnością, żeby nie pominąć lub zniszczyć skupiska. Jedynie w rosyjskich kopalniach na Uralu eksploatuje się złoża w podziemnych sztolniach.Ważnymi metamorficznymi złożami szmaragdów są także Leydsdorp w Transwalu, Sandawana w Zimbabwe, Kafubu Feld w Zambii, Mingora w Pakistanie, Itabira i Santa Terezinha w Brazylii, dolina Panczsziru w Afganistanie, Maji moto nad jeziorem Manyara w Tanzanii, Mananjary na Madagaskarze i inne. Również w austriackim Habachtalu okazjonalnie pozyskuje się szmaragdy.